حدود 3.3 درصد از خانم ها در دوران بارداری دچار دیابت بارداری می شوند و موضوعی غیرقابل چشم پوشی می باشد.دیابت بارداری نه تنها برای مادر بلکه برای نوزاد هم بسیار خطر آفرین است.دیابت بارداری افزایش قند خون در دوران بارداری می باشد.غربالگری دیابت بین هفته های 24 و 28 بارداری انجام می شود. . بعد از دو بار آزمایش در صورتی که میزان گلوکز موجود در خون سیاهرگی فرد ناشتا بالاتر از ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، فرد مبتلا به دیابت است.در این مقاله سعی شده در مورد دیابت بارداری و آزمایش غربالگری دیابت بارداری به طور مفصل صحبت شود .با ما همراه باشید.

دیابت بارداری چیست؟

افزایش قند خون در دوران بارداری دیابت بارداری می باشد.علت دیابت بارداری هنوز مشخص نشده است اما علت تغییر قند خون در دوران بارداری ، اثرات بارداری می باشد .زمانی که مواد خوراکی می خورید بدن این مواد خوراکی را هضم می کند تا گلوکز یا قند را تولید کند و به جریان خون بفرستد.پانکراس و یا لوزالمعده انسولین ترشح می کند که به حرکت قند در جریان خون کمک کند.در دوران بارداری بدن هورمون های مختلفی ترشح می کند و تقریبا همه ی هورمون های ترشح شده موجب برهم خوردن نظم قند خون می شوند .برخی خانم ها بعد از خوردن غذا در دوران بارداری دچار کاهش قند خون می شوند که طبیعی می باشد.
دیابت بارداری معمولا از اوخر نیمه دوم بارداری و یا هفته بیستم ایجاد می شود ولی به طور کلی زودتر از آن ظاهر نمی شود.هرچقدر جنین بیشتر رشد کند هورمون هایی که روی انسولین اثر می گذارند بیشتر ترشح می شوند.جالب است بدانید این هورمون ها از جفت ترشح می شوند.

چه کسانی بیشتر در معرض دیابت قرار دارند؟

1.خانم های بالای 20 سال بیشتر در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند.
2.این بیماری نوعی بیماری ارثی هم می باشد و در صورتی که یکی از اعضای خانواده تان دیابت داشته باشد احتمال ابتلا به دیابت برای شما هم وجود دارد.
3.افرادی که اضافه وزن بالا دارند و شاخص توده بدنی بالایی داند احتمال ابتلا به دیابت در آن ها بیشتر است.

چند نوع دیابت وجود دارد و چه علائمی دارند؟

دو نوع دیابت وجود دارد .
دیابت نوع A :دیابت نوع A که یک نوع بیماری خود ایمنی می باشد و بیمار باید روزانه انسولین تزریق کند .دیابت نوع A علائمی دارد که باید به این علائم توجه شود.این علائم عبارتند از :
1.افزایش تشنگی
2.تکرر ادرار
3.گرسنگی مداوم
4.کاهش وزن
5.تاری دید
6.خستگی بیش از حد

نکته:دیابت نوع یک معمولا در افراد جوان و نوجوانان و کودک دیده می شود.

دیابت نوع B : دیابت نوع B بسیار رایج می باشد و افراد زیادی در سنین مختلف دچار این دیابت می شوند.از علائم این دیابت می توان موارد زیر را نام برد:
1.خستگی زیاد
2.گرسنگس زیاد
3.افزایش تشنگی
4.تکرر ادرار

دیابت نوع  B معمولا ژنتیکی است و در افراد چاق بسیار بیشتر اتفاق می افتد.

دیابت بارداری

چگونه می توان از ابتلا به دیابت بارداری جلوگیری کرد؟

تضمینی وجود ندارد که دیابت بارداری برای شما اتفاق نیوفتد اما می توانید با راهکارهایی احتمال ابتلا به آن را کاهش دهید.به طور کلی چه باردار باشید چه قصد بارداری داشته باشید بهتر از برای سلامت خود و کودکتان مواردی را رعایت کنید.بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
1.سعی کنید در رژیم غذایی روزانه خود مواد غذایی فیبردار را بگنجانید.میوه و سبزیجات را زیاد مصرف کنید و سعی کنید قبل از غذا معده خود را با حجم سبزیجات پر کنید تا مواد غذایی پرکالری کمتری مصرف کنید.
2.ورزش کردن چه قبل ازبارداری و چه در دوران بارداری برای جلوگیری از دیابت بارداری بسیار مفید می باشد.سعی کنید روزانه 30 دقیقه ورزش کنید .ورزش های دوران بارداری را با مشورت پزشک انجام دهید .در صورتی که 30 دقیقه برای شما زیاد است زمان آن را کم کنید و دفعات آن را افزایش دهید.وزرش برای سلامتی مادر و نوزاد بسیار اهمیت دارد.از ورزش های مفید در دوران بارداری پیاده روی ، شنا و در مواقعی دوچرخه سواری می باشد.
3.از خوردن غذای چرب پرهیز کنید.
4.در صورتی که با برنامه باردار می شوید حتما قبل از بارداری وزن خود را کنترل کنید و در صورتی که افزایش وزن داربد وزنتان را کاهش دهید .
5.در دوران بارداری حتما زیر نظر پزشک باشید و آزمایش های تجویزی پزشکتان را حتما انجام دهید و قند خون خود راکنترل کنید.

دیابت بارداری چه علائمی دارد؟

زمانی که فردی در بارداری قبلی خود دیابت را تجربه کرده باشد احتمال ابتلا به هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی افزایش می یابد.
هیپوگلیسمی: هیپوگلیسمی زمانی که میزان گلوکز خون کم باشد، اتفاق می‌افتد. زمانی که این ماده در خون پایین بیاید، بدن انرژی لازم را نخواهد داشت. همچنین در این شرایط تاری دید و خستگی غیرعادی هم ممکن است دیده شود. گاهی هم شرایط جسمانی و روحی به طور ناگهانی تغییر پیدا می‌کند. برای اینکه این شرایط در فرد ایجاد نشود باید نکاتی را مد نظر قرار داد:

• وعده‌های غذایی را در موعد مشخص مصرف کنید.
• به هیچ وجه به فکر نخوردن غذا نباشید.
• از پرس‌های کوچک غذا و با مواد مغذی کم دوری کنید و به اندازه بخورید.
• فعالیت‌های فیزیکی را بیش از حد نیاز انجام ندهید.
• به طور کلی هیپوگلیسمی با خوردن یا نوشیدن هر ماده غذایی که قند داشته باشد، مثل آب پرتقال درمان می‌شود.

هایپرگلیسمی : زمانی که در بدن، هورمون انسولین به میزان کافی وجود نداشته باشد یا نتواند از این هورمون به درستی استفاده کند، هایپرگلیسمی اتفاق میفتد. اگر همیشه تشنه هستید، به طور ناگهانی دچار کاهش وزن می‌شوید و زیاد از حمام استفاده می‌کنید به دنبال درمان هایپرگلیسمی باشید.

• تعادل را به مصرف مواد بازگردانید.
• مشکل دریافت انسولین را برطرف کنید.
• استرس را کنار بگذارید.
• برای سلامت بیشتر، مراقب بیماری باشید.
• حرکات فیزیکی خود را بیشتر کنید. پ
• به طور کلی هایپرگلیسمی با اضافه کردن دز انسولین به خون درمان می‌شود.
• درمان دیابت بارداری و تزریق انسولین باید تحت نظر پزشک انجام شود.

دیابت بارداری چه عوارضی روی جنین دارد؟

1.خانم های که دیابت بارداری دارند معمولا به دلیل انسولین زیادی که جفت جذب می کند نوزادانی با جثه بزرگ و وزن بالا به دنیا می آورند .به این حالت ماکروزومی می گویند .زایمان طبیعی در این حالت بسیار سخت و احتمال عمل جراحی روی جنین در زمان زایمان وجود دارد.
2.زایمان زودرس در خانم هایی که قند خون بالایی دارند بیشتر اتفاق می افتد.
3.به دلیل بزرگ بودن جثه ی جنین احتمال اینکه پزشک تشخیص دهد زایمان زودتر از موعد انجام شود بسیار زیاد است.
4.خانم هایی که دیابت بارداری دارند ، احتمال اینکه نوزادشان زردی داشته باشد بسیار بیشتر است و پزشک برای رفع این زردی راهکارهایی ارائه می دهد.

آزمایش غربالگری دیابت در چه دوره‌ای از بارداری تجویز می شود؟

مادرانی که احتمال ابتلا به دیابت بارداری در آنها بالاست، در اوایل بارداری برای تشخیص دیابت بارداری، غربالگری می‌شوند.

این آزمایش که غربالگری دیابت نام دارد در مورد بقیۀ مادران باردار، در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می شود.

در این غربالگری، آزمایش چالش گلوکز برای مادر تجویز می‌شود. برای انجام این آزمایش، ابتدا باید یک نوشیدنی خیلی شیرینمی نوشید و قند خون شما، یک ساعت بعد اندازه‌گیری می شود.

در صورتی که نتایج آزمایش طبیعی باشد، اما پزشک معالج احتمال ابتلا به دیابت بارداری را در شما بالا بداند، به منظور پیگیری، طی بارداری دوباره آزمایش تکرار خواهد شد

ولی در صورتی که نتایج به دست‌آمده در آزمایش چالش گلوکز بالاتر از ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، برای تشخیص قطعی دیابت بارداری، پزشک برای شما آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته یا دو ساعته تجویز خواهد کرد.

برای انجام تحمل گلوکز، قبل از آزمایش باید ناشتا و هشت ساعت چیزی نخورده باشید. زمانی که به آزمایشگاه مراجعه می‌کنید، سطح قند خون ناشتای شما بررسی می‌شود. پس از آن باید یک نوشیدنی شیرین را بنوشید و قند خونتان یک، دو و سه ساعت بعد اندازه‌گیری می‌شود. اگر نتایج اندازه‌گیری‌شده، حداقل در دو مورد بیشتر از حد استاندارد باشد، شما مبتلا به دیابت بارداری هستید. از آنجا که آزمایش چالش گلوکز، فقط احتمال ابتلا به دیابت بارداری را نشان می‌دهد و برای تشخیص قطعی نیاز به آزمایش تحمل گلوکز نیز است، در برخی موارد، پزشکان از ابتدا آزمایش تحمل گلوکز را تجویز می‌کنند.

بی اختیاری ادرار در دوران بارداری

در طول بارداری چند سونوگرافی انجام می شود؟

گرگرفتگی در دوران بارداری

پیشگیری از سردردهای دوران حاملگی

چرا آزمایش چالش گلوکز باید انجام شود؟

آزمایش غربالگری دیابت بارداری آزمایشیه که برای تشخیص بیماری از آن استفاده نمی شود.در واقع این آزمایش مشخص نمی کند فرد دیابت دارد و مثبت بودن آن هم دلیلی بر اینکه فرد دیابت دارد نمی باشد .این آزمایش برای شناسایی بیشتر زنانی طراحی شده که ممکن است به دلیل مشکلاتی نیاز به آزمایش‌های بیشتر داشته باشند.دیابت بارداری علائم خاص خود را دارد ولی تشخیص آن در دوران بارداری مشکل است و بهترین راه برای تشخیص انجام آزمایش می باشد.
همانطور که گفتیم آزمایش غربالگری دیابت بارداری مشخص نمی کند که فرد دیابت دارد در صورتی که آزمایش غربالگری مثبت باشد لازم است فرد آزمایش دقیق تر و قطعی تری را انجام دهد.این آزمایش ، آزمایش تحمل گلوکز دهانی یا o-gtt نام دارد.این آزمایش به طور قطعی مشخص می کند شما دیابت بارداری دارید یا خیر. اگر آزمایش ادرار که به طور معمول انجام می‌شود، نشان‌دهندۀ وجود مقداری قند اضافی باشد یا ریسک بالایی برای ابتلا به دیابت داشته باشید، ممکن است پزشک از شما بخواهد پیش از هفتۀ ۲۴ بارداری، غربالگری انجام دهید.اگر نتایج آزمایش طبیعی باشد، غربالگری در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری نیز تکرار خواهد شد. البته اگر پیش از بارداری ابتلا به دیابت تشخیص داده شود، نیاز به غربالگری وجود ندارد. در عوض باید با کمک پزشک خود برای کنترل این وضعیت در دوران بارداری تلاش کنید.

آزمایش چالش گلوکز چگونه انجام می شود؟

در این آزمایش یک محلول قندی که به میزان 50 گرم گلوکز در 250 تا 300 میلی گرم آب حل شده به فرد داده می شود و در مدت 5 دقیقه باید آن را بنوشد .این محلول بسیار بسیار شیرین است .یک ساعت بعد برای بررسی میزان قند خون ، آزمایش خون گرفته می شود. این آزمایش مشخص می‌کند که بدن شما چگونه قند را به شکلی مؤثر فرآوری می‌کند. نتیجۀ آزمایش باید طی چند روز آماده شود.

کارهایی که قبل از آزمایش باید انجام داد:

1.این آزمایش صبح انجام می شود و حداقل 8 ساعت قبل از آزمایش چیزی نباید خورده باشید.
2.شب قبل از آزمایش مقداری شام میل کنید و بعد از آن نباید چیزی جز مقدار کمی آب مصرف کنید.
در آزمایش گلوکز سه نمونه خون از فرد گرفته می شود و فاصله ی زمانی این نمونه ها 1 ساعت می باشد .تا زمانی که سه نمونه از شما گرفته نشود اجازه ی خوردن غذا را ندارید ولی بهتر است مقداری خوردنی به همراه داشته باشید و بعد از آزمایش سوم میل کنید تا ضعفتان برطرف شود.

بعد از آزمایش

برخی خانم ها با خوردن محلول گلوکز دچار حالت تهوع می شوند .در صورتی که استفراغ کنید و محلول از معده شما خارج شود فردای آن روز باید آزمایش را دوباره انجام دهید.
حالت تهوع در طول آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته شایع‌تر است، چون محلول مورد استفاده برای این آزمایش می‌تواند دو برابر شیرین‌تر یا حاوی دو برابر مایعات بیشتری از محلول مورد استفاده در آزمایش غربالگری باشد و شما باید آن را با معدۀ خالی بنوشید.

بررسی نتیجه آزمایش قند خون

در صورتی که آزمایش غربالگری انجام شود و جواب تست مثبت باشد ، آزمایش تحمل گلوکز صورت می گیرد .اگرقند خون بعد از آزمایش 140 میلی گرم در دسی لیتر باشد باید آزمایش گلوکز انجام شود.
مقادیر استاندارد برای قند خون در آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته به شرح زیر است:
قند خون ناشتا کمتر از ۹۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
قند خون یک ساعته کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
قند خون دو ساعته کمتر از ۱۵۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
قند خون سه ساعته کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
در روش یک مرحله‌ای یا آزمایش تحمل گلوکز دو ساعته این مقادیر به شرح زیر است:
قند خون ناشتا کمتر از ۹۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
قند خون یک ‌ساعته کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
قند خون دو ساعته کمتر از ۱۵۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر

نکات مهم مراقبتی بعد از زایمان

دیابت بارداری معمولا بعد از زایمان خود به خود بهبود می یابد البته توجه داشته باشید در صورتی که مراقبت های لازم را انجام ندهید دیابت نوع یک می تواند به دیابت نوع دو تبدیل شود و مشکلاتی را ایجاد کند.
سعی کنید هرروز ورزش کنید و مواد غذایی مصرفی خود را سالم و کم کالری انتخاب کنید.توجه داشته باشید باید برای بازگشت گلوکز به وضعیت قبل حتما به وضعیت بدن خون و میزان قند خون خود توجه کامل داشته باشید تا بتوانید آن را کنترل کنید.